Franz Kafka (3 Temmuz 1883 - 3 Haziran 1924) çağın en ilginç yazarlarından biridir. Yaşarken bir çok eserlerini yayınlatmadı, hatta en beğenilen bazı eserlerini bitirmedi bile (Şato ve Dava). Kafka başı başına düşünülmesi gereken bir yazar ama bitirip yayınlattığı Dönüşüm edebiyat tarihinin en büyük yapıtlarından biri olarak mutlaka okunmalıdır.
Eserin özeti:
“Gregor Samsa, bir sabah bunaltıcı düşlerden uyandığında kendini dev bir böceğe dönüşmüş olarak bulur.” diye başlar eser. İşe gitmek için kalkması gerekmektedir. Ama artık Gregor'un yataktan kalkmasına yardımcı olacak iki ayağı yerine birbirinden bağımsız hareket eden bacakçıkları vardır. Gördüklerine inanamamaktadır, ama gerçektir. O artık dev bir böcektir. İşe geç kaldığını hatırlatmak için odasının kapısına vuran annesine cevap vermeye çalışır ama sesi çok garip çıkmaktadır. Saat bir hayli geçtiğinden artık babasının tanıdığı olan patronu eve gelmiştir. Binbir güçlükle yataktan kalkmayı başarır, açılan kapıdan kendisini gören patronu evden kaçar, annesi bayılır, babası bastonla kendisini odasına sokar.
Yeni hayatında hiç odasından çıkmadan yaşayan Gregor artık yemek artıklarıyla beslenmekte, duvarlarda gezinerek eğlenmekte ve azalan görme duyusuna rağmen dışarıyı seyrederek rahatlamaya çalışmaktadır. Gregor mutsuz olması bir yana yeme içmeden de kesilmiştir. Bir gün odadan çıkma düşüncesine kapılınca annesinin onu karşısında görüp bayılması üzerine babasının fırlattığı elma sırtına isabet eder.
Babası iflas ettiğinden tüm aileye bakan Gregor'un değişimi aileyi maddi bakımdan güçlüğe sokmuştur. Hizmetçi işten ayrılmıştır. Babası bir iş bulup çalışmak zorunda kalır, Gregor'un bakımını üstlenen kız kardeşi de bir süre sonra iş bulup çalışmaya başlar. Gregor'a bakmak yeni alınan gündelikçiye kalmıştır. Anne bile evde bir mağaza için dikiş dikmektedir. Öte yandan gündelikçi kadın Gregor'a kötü davranmaktadır, aslında tüm aile bireyleri kendisinden nefret etmeye başlamışlardır. Ailenin gelir olsun diye evlerine aldıkları kiracıların Gregor'u görüp evden ayrılmaya karar vermesi bardağı taşıran son damla olur. Herkes Gregor'dan kurtulmak istemektedir. Bunu nasıl yapacaklarını düşünmelerine gerek kalmaz çünkü yaralarının verdiği acılara dayanamayan Gregor gece ölür. Gündelikçi kadın cesedi çöpe atar...
Eserin Yorumu:
Kafka Dava ve Şato isimli eserlerinde gizemli bir otorite karşısında bireyin çaresizliğini betimler. Değişim'de bu kadar belirgin bir vurgu yoktur ama Kafka'nın gerçek hayatta da otoriter bir babası olması ve babasıyla sorunlar yaşaması kendi yaşamıyla Gregor Samsa'nınki arasında paralellikler kurulmasına yol açmıştır. Hikayede Gregor'un geçirdiği değişikliğe en sert tepkiyi babası vermektedir. Kendisini hem bastonla dövmüş, hem de ölümüne sebep olan elmayı fırlatmıştır. Gregor, bütün ailesinin geçimini sağlarken herkesin sevdiği, saydığı biriyken; bunu sağlayamamaya başlaması ve ailesinin bakması gereken biri haline dönüştüğü zaman ise kendisinden nefret edilmeye başlanmıştır.
Eserde Gregor Samsa'nın istemediği bir işte, sabah çok erken kalkarak çalışmak zorunda kalması, işyerindeki acımasız ve ezici şartları vurgulaması da dikkate alındığında, Kafka'nın aile ilişkilerini de içine alan bir toplumsal eleştiri yapmış olduğu kabul edilir. Böcek haline dönüşen Gregor, topluma ve ailesine yabancılaşarak yok olmuştur.
